Η λογοτεχνία στα χρόνια της πανδημίας
ΜΕ ΤΟΝ ΛΕΩΝΙΔΑ-ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΑΝΙΑΤΗ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Συμπαντικές Διαδρομές
Αγαπητέ κύριε Μανιάτη, καλημέρα. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το πρώτο σας βιβλίο από τις Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές, με τίτλο «Αλέξανδρος και Σελήνη: Τα Παιδιά του Ήλιου». Κάθε χρόνο κυκλοφορούν άπειρα καινούργια βιβλία. Τι πιστεύετε ότι μπορεί να προσθέσει το δικό σας βιβλίο; Για ποιο λόγο κάποιος να το επιλέξει για να το διαβάσει;
Απάντηση
Το βιβλίο μου ανήκει σε ένα είδος της λογοτεχνίας του φανταστικού που δεν είναι πολύ γνωστό στην ελληνική λογοτεχνία. Η λογοτεχνία της εναλλακτικής ιστορίας συνδυάζει ορισμένα στοιχεία της κλασικής φαντασίας (την δημιουργία μίας νέας πραγματικότητας, ενός νέου κόσμου, αν προτιμάτε και την εξερεύνησή της) με στοιχεία του ιστορικού μυθιστορήματος (αναφορές σε παλαιότερες ιστορικές περιόδους και σε ιστορικά πρόσωπα). Και τα δύο αυτά είδη λογοτεχνίας είναι αγαπητά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό και ο συνδυασμός τους στο βιβλίο μου πιστεύω ότι θα προσελκύσει του λάτρεις και των δύο ειδών. Ο εν λόγω συνδυασμός άλλωστε έχει την δυνατότητα να προσφέρει μία νέα οπτική πάνω στην ανθρώπινη φύση και κοινωνία, χωρίς να δεσμεύεται απόλυτα από τον πραγματικό ρου της Ιστορίας, αλλά με έναν τρόπο πολύ πιο άμεσο και ρεαλιστικό σε σχέση με μία ιστορία που εκτυλίσσεται είτε σε ένα fantasy περιβάλλον (φύσει μεταφυσικό), είτε σε ένα απόμακρο περιβάλλον επιστημονικής φαντασίας (που αποτελεί μία terra incognita για τον αναγνώστη και συνήθως απέχει πολύ από την δική του πραγματικότητα). Επιπροσθέτως, η έντονη πλοκή του βιβλίου μου και το μυστήριο που ενυπάρχει σε αυτήν -με τον αναγνώστη να γνωρίζει πολλές φορές περισσότερα από τον ήρωα, αλλά χωρίς να κατέχει την πλήρη εικόνα, πριν φτάσει στο τέλος του βιβλίου- πιστεύω ότι θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, την ώρα που η σκιαγράφηση εις βάθος των χαρακτήρων των ηρώων του βιβλίου και μάλιστα με παραπάνω από έναν τρόπους, σίγουρα θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να νοιώσει ο αναγνώστης τα έντονα συναισθήματα που βιώνουν οι ήρωες όταν έρχονται αντιμέτωποι με τεράστια ηθικά διλήμματα, μπροστά στα οποία η διαχωριστική γραμμή μεταξύ του σωστού και του λάθους ενίοτε χάνεται. Αν και δυνατοί χαρακτήρες, οι πρωταγωνιστές του βιβλίου μου παραμένουν άνθρωποι με αδυναμίες -λιγότερο ή περισσότερο εμφανείς- με όνειρα για το αύριο και με συναισθηματικό πλούτο και έτσι δεν μου φαίνεται δύσκολο το να ταυτιστεί κάποιος με κάποιον εξ αυτών.
Η πριγκίπισσα Σελήνη είναι μία νέα κοπέλα, διψασμένη για ζωή που φτάνει στο σημείο να επαναστατήσει για να μην χαθεί το όνειρό της για ευτυχία· είναι μια γυναίκα που αναζητά την αγάπη, αλλά που όταν την βρίσκει, δεν χάνεται μέσα σε αυτήν και διατηρεί τα θέλω και την προσωπικότητά της. Ο πρίγκιπας Αλέξανδρος πάλι, αν και εκ πρώτης όψεως φαίνεται αψεγάδιαστος, αυτό οφείλεται στην συνειδητή επιλογή του να κρύβει τις αδυναμίες του για να προστατεύει τον εαυτό του, όσους αγαπάει και όσους οφείλει να προστατέψει. Έχει μία τεράστια αίσθηση του καθήκοντος και είναι διατεθειμένος να κάνει το παν, για να βοηθήσει την μητέρα και την αδελφή του, αλλά με τον δικό του τρόπο, ακόμα και αν χρειαστεί να παρακούει τις εντολές της μητέρας του και βασίλισσας του Νείλου. Συχνά όμως χάνεται στα καθήκοντα και στις υποχρεώσεις του σε τέτοιο βαθμό, ώστε να του διαφεύγουν σημαντικά πράγματα που ίσως θα έπρεπε να έχει προσέξει.
Επιλέξετε δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο, που να εκφράζουν αυτό που θέλετε να μεταδώσετε στους αναγνώστες, ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν πιο εύκολα τον κόσμο του βιβλίου σας.
Απάντηση
Η αλήθεια είναι ότι αυτή είναι για εμένα μία αρκετά δύσκολη ερώτηση, καθώς τα «υποψήφια» αποσπάσματα είναι αρκετά, ενώ παράλληλα δεν θέλω να διαλέξω κάποιο που θα μπορούσε να προδώσει σημαντικά σημεία της πλοκής που ο αναγνώστης καλό είναι να μην γνωρίζει, μέχρι να φτάσει σε ένα συγκεκριμένο κεφάλαιο του βιβλίου. Έτσι, έκρινα καλό να επιλέξω δύο αποσπάσματα που να μας δίνουν μία καλή εικόνα για τους πρωταγωνιστές του βιβλίου μου. Η αντίφαση που παρατηρείται μεταξύ των δύο επιλεγμένων αποσπασμάτων σχετικά με την τύχη της πριγκίπισσας Σελήνης, μετά την μυστηριώδη εξαφάνισή της δεν αναλύεται εδώ λεπτομερώς, καθώς το μυστήριο αυτό είναι σημαντικό για την εξέλιξη της πλοκής του βιβλίου.
Απόσπασμα 1ο: (από το κεφάλαιο V)
Η ώρα όμως πέρναγε και ήξερε ότι εκείνη ίσως ήταν η τελευταία φορά που μίλαγε στον αδελφό της. «Έχω να σου πω και κάτι άλλο» του είπε.
«Πες μου».
«Πήρα μία μεγάλη απόφαση» του είπε, έτοιμη να ξεστομίσει το σχέδιό της για ελευθερία, αλλά αμέσως δεύτερες σκέψεις την έκαναν να το μετανιώσει, πριν καν του πει το παραμικρό.
«Ποια είναι; Πες μου. Ό,τι και να έχεις στον νου σου, εγώ θα σε στηρίξω» της είπε, χωρίς όμως να την μεταπείσει εκ νέου και να την κάνει να του ανοιχτεί.
«Αποφάσισα να αποδεχτώ το Πεπρωμένο μου, αδελφέ. Δεν μπορώ άλλο να το αποφεύγω» του είπε ψευδώς, πριν συνεχίσει να του μιλά με ειλικρίνεια, «Ούτως ή άλλως τον τελευταίο καιρό έχουμε απομακρυνθεί οι δυο μας».
«Μα τι είναι αυτά που λες;» απόρησε ο Αλέξανδρος, «Κάθε μέρα μαζί δεν είμαστε; Δεν ζούμε κάτω από την ίδια στέγη;»
«Ναι, αλλά δεν είμαστε όπως παλιά, Αλέξανδρε» του επεσήμανε εκείνη, «Κάποτε ήμαστε αχώριστοι. Τα λέγαμε όλα μεταξύ μας, πριν ακόμα συμβούν. Εσύ για παράδειγμα, ποτέ δεν θα επιχειρούσες κάτι τόσο παράτολμο, χωρίς να το συζητήσεις πρώτα μαζί μου και εγώ…» έκανε μία μικρή παύση. Όχι. Δεν αισθανόταν έτοιμη να του το πει. Αν του το έλεγε, είχε τον τρόπο του και θα την μετέπειθε και τότε πια ο γάμος-φυλακή με τον ξένο πρίγκιπα θα ήταν μονόδρομος. Η ευτυχία της θα είχε καταδικαστεί… «…Και εγώ,» συνέχισε τελικά, «δεν θα ξεστόμιζα αυτά που είπα για ‘σένα, νωρίτερα. Κι εγώ με την σειρά μου σου ζητάω συγγνώμη».
«Σε μία οικογένεια,» της είπε ο Αλέξανδρος, ενώ σηκωνόταν από το κάθισμά του, «όσο ισχυρή και πλούσια και αν είναι και όσο «θεϊκή» και αν είναι η καταγωγή της, οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πάντα οι ίδιες και οι εντάσεις είναι φυσικό να σημειώνονται πού και πού. Έτσι δεν είναι;»
«Έτσι είναι» συμφώνησε η Σελήνη, συγκινημένη, «Θέλω να ξέρεις, καλέ μου Αλέξανδρε, ότι όσο μακριά και αν βρεθούμε στο κοντινό μέλλον, όσο και αν η απόσταση κάνει δύσκολη την μεταξύ μας επικοινωνία, εγώ θα σε έχω πάντοτε βαθιά μέσα στην καρδιά και το μυαλό μου, θα σε σκέπτομαι συνεχώς και κάθε πρωί, την ώρα που ο πατέρας θα εξέρχεται από τις Πύλες της Ανατολής[13], θα προσεύχομαι για ‘σένα, ώστε να σε κρατά δυνατό και υγιή… Θα μου λείψεις, Αλέξανδρε».
«Κι εμένα θα μου λείψεις, Σελήνη» της είπε εκείνος, αγκαλιάζοντάς την και παράλληλα προσπαθώντας να συγκρατήσει τα δάκρυα της συγκίνησης, «Αλλά έχουμε καιρό για τους αποχαιρετισμούς. Μέχρι να οργανωθεί ο γάμος σου, θα περάσουν μήνες… Μπορεί και παραπάνω από χρόνος, δηλαδή… Αλλά και μετά από αυτόν, εγώ θα έρχομαι και θα σε επισκέπτομαι στο νέο σου σπίτι, όσο πιο συχνά μπορώ και θα μπορείς κι εσύ, άμα και όποτε το θέλεις, να έρχεσαι να με βλέπεις στην Αλεξάνδρεια… Οι ζωές μας μπορεί να χωρίσουν, αλλά δεν θα χαθούμε κιόλας».
«Μακάρι τα πράγματα να ήταν τόσο απλά…» της ξέφυγε της Σελήνης, αλλά δεν συνέχισε λέγοντας αυτά που είχε στο μυαλό της, ενώ ο πρίγκιπας Αλέξανδρος λανθασμένα θεώρησε ότι η παράλογη από την δική του οπτική γωνία δήλωση ήταν αποτέλεσμα της συγκίνησης που είχε κυριεύσει εκείνη την ώρα και τους δύο και πολύ περισσότερο την αδελφή του, τα όμορφα μάγουλα της οποίας είχαν γεμίσει δάκρυα.
«Να πω δηλαδή στην μητέρα, ότι τελικά συμφώνησες με το σχέδιό της;» την ρώτησε ο Αλέξανδρος.
«Όχι καλύτερα. Θα της το πω εγώ αύριο το πρωί. Πες της μόνο ότι δεν της κρατάω άλλο κακία».
«Ωραία. Σε αφήνω λοιπόν να ξεκουραστείς, να γυρίσω και εγώ στην έρευνα για το θέμα που σου έλεγα…» της είπε ο Αλέξανδρος, γυρνώντας προς την πόρτα για να φύγει.
«Αλέξανδρε…» τον φώναξε τότε και πάλι η Σελήνη.
«Τι είναι;» την ρώτησε, γυρνώντας και πάλι προς το μέρος της.
Η νεαρή κοπέλα έτρεξε και πάλι στην αγκαλιά του και τον φίλησε σταυρωτά στα μάγουλα: «Σ’ αγαπώ Αλέξανδρε. Πάντα θα σ’ αγαπώ. Ό,τι κι αν γίνει. Αυτό να μην το ξεχάσεις ποτέ. Μου το υπόσχεσαι;»
Για άλλη μια φορά, ο Αλέξανδρος παραξενεύτηκε μεν από την τόσο έντονη συναισθηματική αντίδραση της αδελφής του, αλλά το απέδωσε στην γενικότερη συγκίνησή της, την ώρα εκείνη. «Σου το υπόσχομαι, Σελήνη» της είπε στοργικά, «Και η δικιά μου αγάπη για ‘σένα είναι αστείρευτη και εξ ίσου δυνατή».
Με αυτά τα λόγια και με ένα τρυφερό χάδι στα μαλλιά, ο Αλέξανδρος αποχαιρέτησε την Σελήνη, παντελώς ανυποψίαστος για το ότι μετά την συνάντησή τους εκείνη, οι δρόμοι τους θα χωρίζονταν οριστικά…
2ο απόσπασμα: (από το κεφάλαιο VI)
«Να πάρει!» φώναξε ο Αλέξανδρος που είχε χτυπήσει μόλις με δύναμη την γροθιά του στο ξύλινο τραπέζι, «Πώς ήταν δυνατόν να μην το καταλάβω; Είχα και ‘γώ –ο βλαξ- αλλού το μυαλό μου. Μου είπε ότι θα της λείψω. Ότι οι δρόμοι μας θα χωρίσουν. Έπεσε στην αγκαλιά μου και με φίλησε με έναν τρόπο που μόνο αποχαιρετισμό θα μπορούσε να σημαίνει. Και εγώ δεν το κατάλαβα…»
«Αλέξανδρε, μην κατηγορείς τον εαυτό σου» του είπε ο ¬¬¬Στράβων, «Όλοι μας κάποτε είμαστε αφηρημένοι και μας διαφεύγουν ακόμα και οι πιο σημαντικές λεπτομέρειες. Το θέμα δεν είναι τι έφταιξε, αλλά τι θα κάνουμε τώρα».
«Καλά λες» του είπε η βασίλισσα Κλεοπάτρα, «Και πρώτ’ απ’ όλα πρέπει να ελέγξουμε τα λεγόμενα του γράμματος. Να πάμε στο δωμάτιό της και να δούμε αν είναι εκεί. Μπορεί, ας πούμε, τελευταία στιγμή να το μετάνιωσε, να γύρισε στο κρεβάτι της αργά και απλά ακόμα να κοιμάται…»
«Φύγαμε» είπε χωρίς δεύτερη σκέψη ο Αλέξανδρος και οι τρεις τους, με όλους τους υπηρέτες στην αίθουσα να τους ακολουθούν με περιέργεια, έτρεξαν στο δωμάτιο της Σελήνης.
Ο Αλέξανδρος άνοιξε την πόρτα βιαστικός και οι φόβοι τους επιβεβαιώθηκαν. Το δωμάτιο ήταν άδειο. Η Κλεοπάτρα μπήκε δεύτερη παραμερίζοντας τον γιο της. Αμέσως πρόσεξε τα σανδάλια της κοπέλας, παρατημένα στην μέση του δωματίου και στραμμένα προς την κατεύθυνση της πόρτας. Και πάρα μέσα, πεταμένα στο πάτωμα, είδε μερικά από τα πιο πρόχειρα ρούχα που φορούσε όταν δεν ήταν σε κάποια επίσημη εκδήλωση, πεταμένα βιαστικά στο μαρμάρινο δάπεδο, δίπλα από το άδειο άστρωτο κρεβάτι της. Ασυναίσθητα η βασίλισσα έφερε το ένα της χέρι μπροστά στο στόμα της, σαν να ήθελε να το καλύψει, για να μην το αφήσει να κραυγάσει σπαρακτικά.
Εν τω μεταξύ και οι υπόλοιποι άρχισαν να μπαίνουν. Ο Στράβων, ασυναίσθητα, κατευθύνθηκε προς το λιτό και απέριττο ξύλινο γραφείο στην άκρη του δωματίου. Αμέσως, το μάτι του έπεσε σε ένα κομμάτι πάπυρο με άσχημα, βιαστικά αποτυπωμένα γράμματα. Κοιτώντας τον, διέκρινε μία λέξη γραμμένη ορθογραφικά λάθος[5] και αμέσως υποψιάστηκε περί τίνος επρόκειτο.
«Ελάτε εδώ» είπε σε μάνα και γιο, «Αυτά τα γράμματα δεν μπορεί να είναι της Σελήνης και το κείμενο φαίνεται κατάμεστο από ορθογραφικά λάθη».
«Η Σελήνη ορθογραφικά λάθη;» ρώτησε ο Αλέξανδρος παραξενευμένος, αφού ήξερε ότι η αδελφή του είχε ενδιαφέρον για την ετυμολογία των λέξεων και έτσι σχεδόν ποτέ δεν έκανε τέτοιου είδους λάθη.
Φτάνοντας στο γραφείο, πήρε το κομμάτι του παπύρου και ήταν η σειρά του να διαβάσει δυνατά. Ωστόσο, το βλέμμα του σκοτείνιασε επειδή έπεσε σε κάτι και διαβάζοντάς το από μέσα του, πρότεινε στην μητέρα του, ότι καλύτερο θα ήταν οι υπηρέτες να φύγουν από τον χώρο και να το διαβάσουν μόνο οι τρεις τους.
«Όλοι έξω» έδωσε την εντολή η Κλεοπάτρα και το δωμάτιο άδειασε. Ο Στράβων έκλεισε την πόρτα και ο Αλέξανδρος άρχισε να διαβάζει: «Βασίλισσα Κλεοπάτρα, τόσα χρόνια κυβέρνησες με τον ατμό για όπλο και αδίκησες πολλούς από τους ισχυρούς αυτού του κόσμου. Τώρα όμως ήρθε η ώρα να πληρώσεις –αν είναι δυνατόν το πλη- με ύψιλον-…»
«Μείνε στο κείμενο, Αλέξανδρε. Ξέχνα την ορθογραφία» του είπε,, ανήσυχος καθώς ήταν, ο Στράβων.
«Έχεις δίκιο, δάσκαλε. Συνεχίζω την ανάγνωση» του είπε ο Αλέξανδρος, «Όταν θα διαβάσεις αυτές τις γραμμές, η κόρη σου, η πριγκίπισσα Σελήνη θα είναι στα χέρια μας και αυτή θα είναι η αρχή του τέλους της πολύχρονης βασιλείας σου. Αν αγαπάς την κόρη σου και δεν θέλεις να σου την στείλουμε πίσω σε μουμιοποιημένα τμήματα, θα πρέπει να υπακούσεις πειθήνια στις εντολές μας. Και η πρώτη είναι η εξής. Μην αφήσεις τον στρατό της Αιγύπτου να περάσει στην Ασία και να προχωρήσει πέραν του Ευφράτη ποταμού. Αν τολμήσεις και μας παρακούσεις, να αναμένεις το πρώτο δέμα, με την γλώσσα της· θα σου το αφήσουμε, σε μέρος που δεν θα σου αποκαλυφθεί, μέσα στην πόλη της Αλεξανδρείας, αλλά σίγουρα θα φτάσει στα χέρια σου. Και να θυμάσαι. Είμαστε παντού. Ακόμα και τώρα, το πιο πιθανό είναι τα μάτια μας να είναι πάνω σου. Μόνη σου διαφυγή είναι το να μας υπακούσεις. Μην κάνεις λοιπόν τίποτα το παράτολμο, γιατί η κόρη σου θα το πληρώσει…»
«Για το όνομα των θεών!» ύψωσε τον τόνο η βασίλισσα Κλεοπάτρα, ενώ ο Στράβων της έκανε νόημα να ηρεμήσει, για να μην ακουστούν τα λόγια της πάρα έξω. Αμέσως αντελήφθη και το γιατί. Η απόφαση του Αλεξάνδρου να διώξει τους υπηρέτες από το δωμάτιο ήταν συνετή. Κανείς δεν έπρεπε να μάθει για την απαγωγή της Σελήνης… Αν μαθευόταν και αν υπήρχε έστω και η παραμικρή υποψία ότι οι απαγωγείς δύνανται να την χειραγωγούν και να ελέγχουν τις κινήσεις της, τότε σίγουρα θα δημιουργούνταν αντιδράσεις και πιθανότατα κινήματα ανατροπής της…
Πιστεύετε ότι είναι η συγγραφή στάση ζωής; Είναι κάτι που σας χαρακτηρίζει σαν άνθρωπο και επηρεάζει κάθε τομέα της ζωής σας;
Απάντηση
Δεν θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς να χάνομαι στις σκέψεις μου και να δημιουργώ μέσα σ’ διάφορες ιστορίες, είτε τελικά τις καταγράφω, είτε όχι. Άλλωστε, σαν παιδί, πρώτα άρχισα να φαντάζομαι και να διηγούμαι διάφορες ιστορίες και μετά έμαθα να γράφω, στο σχολείο. Και επίσης από την ίδια νεαρή ηλικία, όταν μου διάβαζαν ένα παραμύθι ή όταν έβλεπα μία ταινία, πάντοτε «ζάλιζα» τους γονείς μου με ερωτήσεις, όπως «Γιατί ο ήρωας δεν έκανε αυτό;» ή «Και τι θα είχε συμβεί, αν είχε γίνει κάτι άλλο;». Και εννοείται ότι την συνήθεια αυτή του να εξερευνώ νοερά τις πιθανότητες δεν την έκοψα ούτε μεγαλώνοντας, παρά μόνο τα ερωτήματα ενηλικιώθηκαν μαζί μου. Και τότε ήταν που ανακάλυψα ότι ενίοτε, μέσα από της συγγραφή, μπορώ να βρω λύσεις και για τα δικά μου προβλήματα. Πολλές φορές άλλωστε, μας είναι ευκολότερο να βρούμε λύσεις στα προβλήματα ενός φίλου, παρά στα δικά μας, επειδή τα βλέπουμε από μία εξωτερική οπτική γωνία. Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν, για να το ξεπεράσουμε αυτό το εμπόδιο; Πρώτα πλάθουμε μία ιστορία με παρόμοια χαρακτηριστικά με το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε (και στην δική μου περίπτωση συχνά, σε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις) και μετά σκεφτόμαστε τι θα πρέπει να κάνει ο ήρωάς μας, προκειμένου να ανταπεξέλθει στην δυσκολία. Η απάντηση έρχεται μόνη της και σχεδόν πάντοτε είναι η σωστή, αν βέβαια έχει κανείς το εσωτερικό θάρρος για να την ακολουθήσει. Υπό την άποψη αυτή, η συγγραφή -με την ευρύτερη έννοια του όρου- είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου, αλλά και μία αέναη διεργασία που δεν σταματά ποτέ να λειτουργεί στο πίσω μέρος του μυαλού μου, ούτε καν όταν κοιμάμαι, αφού πολλές φορές έχει τύχει να αντλήσω έμπνευση ακόμα και από όνειρα που έχω δει. Θα τολμούσα να πω συνεπώς ότι για εμένα, αυτού του είδους η δημιουργική φαντασία είναι μία διαδικασία εξ ίσου φυσική με το να αναπνέω.
Μιλήστε μας για την υπόθεση του βιβλίου σας, για να μπορέσουν να το γνωρίσουν καλύτερα οι φίλοι αναγνώστες.
Απάντηση
Η υπόθεση του βιβλίου μου διαδραματίζεται στην Πτολεμαϊκή Αίγυπτο, σε μία εναλλακτική πραγματικότητα, στην οποία μία σειρά αρχαίων εφευρέσεων (σχεδόν όλες πραγματικές αρχαίες εφευρέσεις, όχι φανταστικές), με πρώτη την αιολόσφαιρα του Ήρωνα, έχουν αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο από το Πτολεμαϊκό Κράτος και από την Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας. Ως αποτέλεσμα αυτού, η Πτολεμαϊκή Αίγυπτος, έχοντας αποκτήσει μία τεράστια τεχνολογική υπεροχή έναντι των αντιπάλων της, έχει νικήσει την Ρώμη και έχει συνεπώς αποφύγει την ιστορική πτώση της, δέκα χρόνια πριν την αρχή της διήγησής μας. Βρισκόμαστε στο εναλλακτικό έτος 20 π.Χ. και όλα δείχνουν ότι η ισχύς της βασίλισσας Κλεοπάτρας της Ζ΄ επί του γνωστού κόσμου είναι αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο, μία σκοτεινή συνομωσία δεδηλωμένων και αφανών αντιπάλων της εξυφαίνεται στο παρασκήνιο, με απώτερο σκοπό την ανατροπή της Πτολεμαϊκής εξουσίας του Οίκου των Λαγιδών. Λίγο καιρό μετά την εισβολή ενός ισχυρού παρθικού στρατεύματος στα ανατολικά σύνορα του βασιλείου και την αδυναμία του Μάρκου Αντωνίου να το αναχαιτίσει, η μυστηριώδης και αναπάντεχη εξαφάνιση της πριγκίπισσας Σελήνης, κόρης της βασίλισσας Κλεοπάτρας, θα αποτελέσει τον καταλύτη για μία χιονοστιβάδα εξελίξεων που θα κρίνουν την μοίρα του γνωστού κόσμου. Ο δίδυμος αδελφός της εξαφανισμένης πριγκίπισσας Σελήνης, ο πρίγκιπας Αλέξανδρος και διάδοχος (σε αυτήν την μη ιστορική εκδοχή των γεγονότων) του πτολεμαϊκού θρόνου θα παρακούσει την εντολή της μητέρας του και θα ξεκινήσει ένα μακρινό ταξίδι για να βρει την αδελφή του, ακολουθούμενος από τον πιστό του φίλο, Φίλιππο τον Γαλάτη και από τον δάσκαλό του και βιβλιοθηκάριο της Μεγάλης Βιβλιοθήκης, Στράβωνα. Και κατά την διάρκεια της αναζήτησής του αυτής, θα αναγκαστεί να πάρει στους ώμους του το βάρος του γνωστού κόσμου και να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις των συνωμοτών που είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν μέχρι και τα πιο ανήθικα μέσα, για να λυγίσουν την βασίλισσα του Νείλου. Η δε πριγκίπισσα Σελήνη, μετά την εξαφάνισή της, θα γνωρίσει έναν μεγάλο έρωτα που όμως θα μοιάζει καταδικασμένος από την πρώτη στιγμή, ενώ θα υφάνει ένα πέπλο από αναληθείς ιστορίες και ψέματα, προκειμένου να προστατέψει τον εαυτό της από τους συνωμότες και από ένα πεπρωμένο που άλλοι ορίσαν για εκείνη. Σύντομα όμως, θα έρθει η ώρα να επιλέξει ανάμεσα στον εκλεκτό της καρδιάς της και στην οικογένεια και την πατρίδα της. Κι όλα αυτά, την ώρα που μία ακόμα απροσδιόριστη και άγνωστη σε όλους δύναμη με αδιερεύνητες προθέσεις αρχίζει να παρεμβαίνει στον έργο του νεαρού Αλέξανδρου, οδηγώντας τον στο να ανακαλύψει τον πραγματικό του πατέρα και προειδοποιώντας τον για έναν νέο εχθρό που πλησιάζει, χωρίς όμως να διαφαίνεται ακόμα στον ορίζοντα.
Η θεματική του βιβλίου είναι περίπλοκη. Συνδυάζει ιστορική φαντασία, επιστημονική φαντασία, εναλλακτική ιστορία και steampunk. Όμως σαφέστατα το κυρίαρχο ρεύμα είναι η ιστορική φαντασία και η αρχαία Αίγυπτος. Σας συναρπάζει ιδιαίτερα αυτή τη ιστορική περίοδος;
Απάντηση
Επειδή όταν μιλάμε για αρχαία Αίγυπτο, αναφερόμαστε σε μία τεράστια ιστορική περίοδο και επειδή η βασίλισσα Κλεοπάτρα χρονικά βρίσκεται πιο κοντά στην προσσελήνωση του Νηλ Άρμστρονγκ, παρά στην ανέγερση της Πυραμίδας του Χέοπος στο υψίπεδο της Γκίζα, νομίζω ότι θα χρειαστεί να κάνω μία μικρή παρένθεση, προκειμένου να διασαφηνίσω ότι το βιβλίο μου δεν αφορά την Αίγυπτο της Εποχής του Χαλκού (δηλαδή του Παλαιού, Μέσου και Νέου Αιγυπτιακού Βασιλείου), αλλά την Πτολεμαϊκή Αίγυπτο που αποτελούσε κάτι αρκετά διαφορετικό. Η εποχή της αρχαίας Αιγύπτου, δηλαδή η Εποχή του Χαλκού -για να μην παρεξηγούμαι- αποτελεί μία αφάνταστα ενδιαφέρουσα περίοδο της προ- και πρωτοϊστορίας όχι μόνο της Αιγύπτου, αλλά και ολόκληρης της ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένου του Αιγαίου, κατά την οποία, οι μεγάλοι πολιτισμοί της εποχής, δηλαδή η Αίγυπτος, η Βαβυλώνα, οι Χετταίοι και οι Μυκηναίοι, θα έθεταν τα θεμέλια του αρχαίου κόσμου που μας είναι καλύτερα γνωστός από την Εποχή του Σιδήρου· μία περίοδο που με ενδιαφέρει αφάνταστα και σε επιστημονικό επίπεδο.
Ωστόσο, η ιστορία μου εκτυλίσσεται στην Πτολεμαϊκή Αίγυπτο, στο τέλος των Ελληνιστικών Χρόνων. Στο γιατί επέλεξα την συγκεκριμένη περίοδο, η απάντηση είναι ότι επρόκειτο για μία περίοδο τεραστίων αλλαγών που θα οδηγούσαν στην ανάδυση της λεγόμενης Ύστερης Αρχαιότητας. Οι δοξασμένοι, λιγότερο ή περισσότερο δημοκρατικοί θεσμοί της Κλασικής Περιόδου είχαν παρακμάσει και δεν λειτουργούσαν παρά μόνο ως σύμβολα ενός λαμπρού παρελθόντος. Στην Αθήνα, η Εκκλησία του Δήμου είχε πλέον περιορισμένες αρμοδιότητες, ενώ η Ρωμαϊκή Res Publica συνέχιζε να διολισθαίνει προς την απολυταρχία του Οκταβιανού. Την ίδια ώρα, οι θρησκείες αντιμετώπιζαν κρίση. Μία κρίση που ανάγκαζε τα ιερατεία να καταφεύγουν σε διάφορα θεαματικά τρικ για να προσελκύσουν τους πιστούς τους και που θα επέτρεπε σε περίπου μισό αιώνα την ταχύτατη εξάπλωση του Χριστιανισμού. Η θέση της γυναίκας ήταν ακόμα ένα ζήτημα υπό διαπραγμάτευση κατά την εποχή εκείνη, καθώς η άνοδος των ελληνιστικών βασιλείων (και κυρίως της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου), έφερε ενίοτε και γυναίκες σε θέσεις μεγάλης εξουσίας. Μεγάλες ιδέες, για νέες εφευρέσεις, αλλά και για θεωρίες για την φύση του κόσμου γεννιόνταν αρκετά συχνά, αλλά φαίνεται ότι αυτές δεν άγγιζαν παρά μία συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα των πιο μορφωμένων ανθρώπων. Με δυο λόγια ήταν μία εποχή όπου πραγματοποιείτο μία ζύμωση ανομοιογενών στοιχείων που θα διαμόρφωναν τον κόσμο για πάνω από χίλια χρόνια· μία εποχή, κατά την οποία, μία μικρή αλλαγή στις λεπτές ισορροπίες, θα μπορούσε να επιφέρει τεράστια αποτελέσματα στην ροή της Ιστορίας.
Στο γιατί διάλεγα την Πτολεμαϊκή Αίγυπτο η απάντησή είναι ότι επρόκειτο για το τελειότερο δείγμα ελληνιστικού πολιτισμικού αμαλγάματος. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι εκεί, όχι απλά συναντήθηκαν, αλλά ενοποιήθηκαν δύο από τους σημαντικότερους πολιτισμούς όλων των εποχών και μάλιστα δύο πολιτισμοί αφιερωμένοι στην αναζήτηση και την καταγραφή της γνώσης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι αυτού του πολιτισμού γέννημα υπήρξε η Μεγάλη Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας. Η υπερχιλιετής αιγυπτιακή παράδοση της έρευνας του κόσμου, με όλες της τις αστρονομικές παρατηρήσεις, τις χειρουργικές πρακτικές και τα επιτεύγματα της αρχιτεκτονικής που προϋποθέτουν άριστη γνώση της στερεομετρίας και των μαθηματικών συνάντησε την ελληνική φιλοσοφία, τις πρώτες επιστημονικού τύπου θεωρίες (σωστές και μη) για την δομή της Γης και του Σύμπαντος, για τους πλανήτες και τα άτομα, τα θεωρήματα του Ευκλείδη και του Πυθαγόρα και την πολιτική κοσμοαντίληψη των ελληνικών πόλεων-κρατών. Και σε ένα τέτοιο περιβάλλον, αν είχαν υπάρξει οι κατάλληλοι θεσμοί και αρκετή πολιτική βούληση, ο κόσμος μας θα μπορούσε να εκτιναχθεί στο μέλλον, ενδεχομένως παραλείποντας τον Μεσαίωνα και γνωρίζοντας μία πρώιμη Βιομηχανική Επανάσταση που θα στηριζόταν στην αιολόσφαιρα του Ήρωνα, την πρώτη ιστορικά κατασκευασμένη ατμομηχανή της Ανθρωπότητας. Συνεπώς, η Πτολεμαϊκή Αίγυπτος αποτελεί μία ιδανική ιστορική περίπτωση που προσφέρεται για να τεθούν ερωτήματα εναλλακτικής ιστορίας και να φανταστούμε παράλληλους με τον δικό μας κόσμους, όπως συμβαίνει κάθε φορά που η πτώση μίας πόλης ή ενός βασιλείου αλλάζει την ροή της Ιστορίας, αλλά με την δυνατότητα τα ερωτήματά μας αυτά να μην περιστρέφονται μόνο γύρω από την γεωπολιτική και την τεχνολογία, αλλά και από άλλους σημαντικούς τομείς, όπως η δομή της κοινωνίας, η θέση της γυναίκας, η επιστήμη, η πολιτική, η φιλοσοφία και η έννοια της ηγεσίας. Έτσι, μπορεί να μας δώσει τροφή για σκέψη, συνδυάζοντάς την όμως με μία δυναμική και περιπετειώδη πλοκή που θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Είσαστε από εκείνους τους συγγραφείς που πάντοτε κουβαλάνε μαζί τους ένα μπλοκάκι για να καταγράφουν άμεσα κάθε καινούργια ιδέα;
Απάντηση
Η αλήθεια είναι πως όχι, καθώς γενικά δεν έχω μάθει να λειτουργώ με το μπλοκάκι. Φοβάμαι ότι αν σημειώσω κάτι στο χαρτί, μετά κάπου θα το ακουμπήσω και θα το ξεχάσω. Αντίθετα, προτιμώ να κρατάω τις σκέψεις μου στο μυαλό μου και να τις επεξεργάζομαι συνεχώς, στον ελεύθερο μου χρόνο. Άλλωστε, όταν μία ιδέα μεταγραφεί από σκέψη σε γραπτό λόγο, μοιραία χάνει σε πληροφορία και η αντίστροφη μεταγραφή σπάνια μπορεί να δώσει το αρχικό αποτέλεσμα. Και χάνει σε πληροφορία, πολύ περισσότερο, όταν ο τρόπος γραφής δεν είναι καλλιτεχνικός και εκτενής, αλλά περιορίζεται σε μία σελίδα από μπλοκάκι. Λόγω της απώλειας αυτής, η ιδέα χάνει εύκολα την ροή της και μετά είναι πολύ πιο δύσκολο το να την διανθίσω ή να την συνεχίσω. Σε αντίθετη περίπτωση, μπορεί να δουλεύω στο μυαλό μου μία ιδέα για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν αποφασίσω να την καταγράψω, κάτι που παράλληλα μειώνει και την ανάγκη να επέμβω δραστικά στα κείμενά μου σε μεταγενέστερο χρόνο.
Την τελευταία χρονική περίοδο όλος ο κόσμος έχει χτυπηθεί από ένα πρωτοφανές ξέσπασμα πανδημίας και ζούμε καταστάσεις που ούτε τις φανταζόμασταν. Η καραντίνα του πληθυσμού σχεδόν σε όλο τον πλανήτη είναι κάτι το πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία.
Εσείς πως ζείτε όλη αυτή την κατάσταση;
Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές πιστεύετε ότι η λογοτεχνία μπορεί να δώσει ελπίδα στους ανθρώπους και να εκφράσει τα προβλήματα τους;
Απάντηση
Πράγματι βιώνουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις λόγω της πανδημίας, αλλά η καραντίνα, όσο δυσάρεστη και αν είναι για όλους μας, είναι σίγουρα προτιμότερη από το ενδεχόμενο του να εξαπλωθεί η πανδημία ανεξέλεγκτα και να πεθάνουν πολλές χιλιάδες συνανθρώπων μας, είτε επειδή δεν βρήκαν κρεβάτι νοσοκομείου για να νοσηλευτούν, είτε επειδή δεν πρόλαβαν (λόγω της ταχύτητας εξάπλωσης της πανδημίας) να εμβολιαστούν. Θεωρώ ότι είναι χρέος μας, απέναντι στον εαυτό μας, στους συνανθρώπους μας (και πολύ περισσότερο απέναντι στα ευπαθή άτομα του στενού οικογενειακού μας περιβάλλοντος), αλλά και απέναντι στην κοινωνία το να βοηθήσουμε στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, μέχρις ότου να μην αποτελεί πλέον τόσο μεγάλο κίνδυνο και σε καμία περίπτωση να μην δυσκολεύουμε, άθελά μας, το έργο των γιατρών και του λοιπού νοσηλευτικού προσωπικού στα νοσοκομεία.
Βεβαίως, η καραντίνα έχει επιπτώσεις και στην ψυχολογία, αλλά και στα οικονομικά ενός ανθρώπου, κάτι το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί. Για το πρώτο σκέλος, είναι καλό να μην ξεχνάμε τους συνανθρώπους μας που είναι μόνοι τους, είτε πρόκειται για φίλους, είτε για συγγενείς, είτε ακόμα και για κάποιον γείτονα. Ένα τηλεφώνημα και μία καλή κουβέντα ίσως ορισμένες φορές να αρκούν ή έστω να διευκολύνουν κάπως την κατάσταση.
Και όσο για το δεύτερο σκέλος, αυτό είναι κάτι, για το οποίο το κράτος, αλλά και οι διεθνείς φορείς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο ΟΗΕ, θα πρέπει να αναλάβουν δράση, καλύπτοντας τις ανάγκες των απανταχού οικονομικά ασθενέστερων και ενδεχομένως χαρίζοντας ή κουρεύοντας και κάποια από τα χρέη που διογκώνονται κατά την διάρκεια της πανδημίας, λόγω απαγόρευσης ασκήσεως επαγγέλματος ή και λόγω αδυναμίας λόγω νοσηλείας και ανάρρωσης από COVID19 (η οποία μπορεί να χρειαστεί και μήνες, μέχρι να επανέλθει κάποιος που έχει νοσήσει βαριά). Οι επίσημοι φορείς άλλωστε είναι αυτοί που πρώτοι πρέπει -ηθικά αν μη τι άλλο- να δίνουν το παράδειγμα της υπευθυνότητας και πρέπει να στηρίξουν ικανοποιητικά τον λαό, ο οποίος και αποτελεί την πηγή της όποιας δημοκρατικής εξουσίας. Αλλά ακόμα και αυτό να μην συμβαίνει, αυτό δεν αποτελεί αρκετή δικαιολογία για ανυπακοή στα μέτρα, καθώς κάτι τέτοιο θα έχει επιπτώσεις σε απλούς ανθρώπους που σε τίποτα δεν έχουν φταίξει ούτε για την πανδημία, ούτε και για την κατάσταση της οικονομίας.
Προσωπικά προσπαθώ να τηρώ τα μέτρα για να προφυλάξω τα άτομα της οικογένειάς μου που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, αλλά και εμένα τον ίδιο. Εννοείται ότι πολλές από τις απλές καθημερινές χαρές, εκείνες που κάποτε τις θεωρούσαμε αυτονόητες, τώρα μου λείπουν: το να πάω για έναν καφέ με έναν φίλο, το να κάνω μία βόλτα χωρίς να έχω στον νου μου τις ώρες απαγόρευσης κυκλοφορίας, το να δω μία ταινία στον κινηματογράφο, και πάνω απ’ όλα, το να αγκαλιάσω τους ανθρώπους που αγαπώ. Αλλά επειδή ξέρω ότι διακυβεύεται η δημόσια υγεία και η υγεία των δικών μου ανθρώπων, πειθαρχώ και μετρώ τις μέρες, μέχρι την πολυπόθητη άρση του κινδύνου και κατά συνέπεια και του lockdown.
Η λογοτεχνία -τόσο το να γράφεις, όσο και το να διαβάζεις- είναι ένας υπέροχος τρόπος για να ξεφύγει κανείς από αρκετές δύσκολες καταστάσεις και η δυσάρεστη πραγματικότητα που βιώνουμε με την πανδημία δεν αποτελεί εξαίρεση. Ένα καλό βιβλίο άλλωστε είναι ένα παράθυρο σε έναν άλλο φανταστικό κόσμο. Μπορεί να σε ταξιδέψει, να σε κάνει να ξεχαστείς, να ονειρευτείς, να ζήσεις. Μπορεί να σου προσφέρει αρκετές ώρες χαλάρωσης και να ενεργοποιήσει το ενδιαφέρον σου με τρόπο τέτοιο ώστε να σε ψυχαγωγήσει, με όλη την σημασία της λέξης. Όποιος άλλωστε ξέρει να εκτιμάει ένα καλό βιβλίο, ας ακολουθήσει την συμβουλή μου αυτή και αφού ευχαριστήσει -νοερά ή μη- τους γονείς και τους δασκάλους του που του εμφύτευσαν την αγάπη για το βιβλίο, ας βγάλει το μεγαλύτερο μέρος της καραντίνας στην βιβλιοθήκη του σπιτιού του. Θα διαπιστώσει, ότι ούτε η τηλεόραση, ούτε το τηλέφωνο, ούτε καν και το ίδιο το Διαδίκτυο δεν είναι το πιο ανοιχτό στον κόσμο σημείο του σπιτιού του. Η βιβλιοθήκη όμως είναι.
Σε ευχαριστούμε για τον χρόνο σας. Κάτι τελευταίο που θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες μας;
Απάντηση
Θα ήθελα να τους πω να μην απελπίζονται με τις πρωτοφανείς καταστάσεις που βιώνουμε και να προσπαθήσουν να κάνουν καλύτερες τις ημέρες και τις ώρες της καραντίνας, τόσο για τους ίδιους, όσο και για τους γύρω τους. Μπορεί ο εγκλεισμός σε έναν περιορισμένο χώρο με τα ίδια άτομα επί μεγάλο χρονικό διάστημα να πυροδοτεί ορισμένες φορές εντάσεις και προστριβές, αλλά η κατάσταση αυτή μπορεί να αποφευχθεί, ανάλογα με τον τρόπο που θα επιλέξουμε να συμπεριφερθούμε. Τα άτομα αυτά άλλωστε, κατά κανόνα, είναι είτε οικογένεια, είτε άτομα με τα οποία επιλέξαμε να ζήσουμε μαζί, άτομα δηλαδή τα οποία αξίζουν για εμάς και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε, όπως δεν πρέπει να ξεχνάμε και ότι και εκείνοι, όπως και εμείς, υφίστανται τις ίδιες ψυχολογικές πιέσεις και τους ίδιους περιορισμούς με εμάς. Δεν μπορεί να μας είναι και τόσο δύσκολο να μπούμε για λίγο στην θέση τους και να καταλάβουμε ποια είναι η αιτία του όλου κακού. Με διάλογο, άλλωστε, σαν πολιτισμένοι άνθρωποι, μπορούμε να αποφεύγουμε τις προστριβές, ενώ με αμοιβαίες υποχωρήσεις, κατανόηση και αγάπη, μπορούμε να βρούμε την χρυσή τομή που θα μας κρατήσει όλους ευχαριστημένους. Όμως, επειδή για να συνυπάρχουμε αρμονικά, δεν αρκεί το να μην ενοχλούμε ο ένας τον άλλον θα πρότεινα τώρα που προσπαθούμε να περάσουμε τις ώρες της καραντίνας, να αφιερώσουμε λίγο περισσότερο χρόνο στα άτομα του περιβάλλοντός μας που αγαπάμε και πρωτίστως (όταν υπάρχουν) στα παιδιά που το έχουν περισσότερο ανάγκη απ’ όλους. Δεν είναι ανάγκη να κάνουμε κάτι το φαντασμαγορικό ή το πολυέξοδο. Καμιά φορά, ακόμα και τα απλούστερα, τα πιο μικρά πράγματα, αρκούν, για να οικοδομηθούν σχέσεις ζωής, να ενισχυθούν οι οικογενειακοί δεσμοί και -όταν υπάρχουν παιδιά- να διαμορφωθούν χαρακτήρες. Αφού πρέπει να μείνουμε μέσα, ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να περάσουμε το δυνατόν καλύτερα με τους κοντινούς μας ανθρώπους που αγαπάμε. Και ας φροντίσουμε, σε μερικά χρόνια, από την σημερινή κατάσταση να μας έχουν μείνει μόνο οι ωραίες στιγμές που εμείς δημιουργήσαμε για τους ανθρώπους που έχουμε στην καρδιά μας.
