Ταξιδεύοντας στην Αρχαία Ελλάδα και στον κόσμο της ποίησης
ΜΕ ΤΟΝ Ελευθέριο Πλουτάρχου
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Συμπαντικές Διαδρομές
Αγαπητέ κύριε Πλουτάρχου, καλημέρα. Πρόσφατα κυκλοφόρησαν από τις Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές τα δύο πρώτα σας βιβλία, με τίτλους «Δεκατέσσερις ημέρες στην Αρχαία Ελλάδα» και «Των στίχων πανσπερμία». Κάθε χρόνο κυκλοφορούν άπειρα καινούργια βιβλία. Τι πιστεύετε ότι μπορεί να προσθέσουν τα δικά σας βιβλία; Για ποιο λόγο κάποιος να τα επιλέξει για να τα διαβάσει;
Απάντηση
Καλή σας μέρα. Με την ευκαιρία αυτής της συνέντευξης θα ήθελα να ευχαριστήσω τις εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές κι εσάς προσωπικά για τη συνεργασία μας καθώς επίσης για το ενδιαφέρον αλλά και την έμπρακτη στήριξή σας στους Κύπριους συγγραφείς. Πράγματι, κάθε χρόνο κυκλοφορούν πολλά βιβλία, έστω και αν ορισμένα μπορεί να φαίνεται πως έχουν την ίδια θεματική, όλα έχουν να προσφέρουν κάτι ιδιαίτερο και ξεχωριστό στο αναγνωστικό κοινό.
Το βιβλίο μου «Δεκατέσσερις ημέρες στην Αρχαία Ελλάδα», κατά την άποψή μου, ξεχωρίζει λόγω της ιδιομορφίας του. Συνδυάζει με μοναδικό τρόπο ένα λογοτεχνικό κείμενο και ένα κείμενο Ιστορίας. Επιπρόσθετα, λόγω του θέματος και του τρόπου γραφής του, μπορεί να διαβαστεί από ευρύ αναγνωστικό κοινό αλλά ταυτόχρονα στοχεύει και σε συγκεκριμένες ομάδες. Για να γίνω πιο σαφής, το βιβλίο αφηγείται ένα φανταστικό ταξίδι στην Ελλάδα στα Αρχαία Χρόνια. Επομένως απευθύνεται πρωτίστως σε παιδιά και εφήβους που διδάσκονται αυτή την ιστορική περίοδο στο σχολείο και σε εκπαιδευτικούς δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης που διδάσκουν το μάθημα της Ιστορίας. Για τον σκοπό αυτό προτείνεται και συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό για το βιβλίο σε μια σελίδα στο ιστολόγιό μου (https://elploutarchou.blogspot.com/p/blog-page_75.html) που μπορεί να προσαρμοστεί ανάλογα με την ηλικία των παιδιών και να αξιοποιηθεί για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Μέσα από τους διαλόγους των ηρώων και το λογοτεχνικό ύφος της αφήγησης του πρωταγωνιστή, ζωντανεύει η ιστορία της αρχαίας Ελλάδας με τρόπο ιδιαίτερο, άμεσο και παραστατικό, ώστε το βιβλίο να προσφέρει εκείνο που λείπει από τα σχολικά εγχειρίδια που πολλές φορές, βάσει και της πολύχρονης εμπειρία μου ως εκπαιδευτικός, τα παιδιά τα προσεγγίζουν με μειωμένο ενδιαφέρον, τα χαρακτηρίζουν δυσνόητα και μονότονα, γιατί απλώς παραθέτουν σειρά από γεγονότα και έννοιες. Το βιβλίο μου όμως μπορεί να διαβαστεί άνετα και από ενήλικες ανεξαρτήτου ηλικίας που θέλουν να γνωρίσουν ή να θυμηθούν την ιστορία της Ελλάδας στα Αρχαία Χρόνια με έναν ξεχωριστό και πρωτότυπο τρόπο.
Η ποιητική συλλογή μου «Των στίχων πανσπερμία» θεωρώ πως αξίζει τον κόπο να διαβαστεί διότι περιλαμβάνει σαράντα ποιήματα που διακρίνονται κυρίως για τον απλό, λιτό και χωρίς επιτήδευση στίχο, καθώς και την αμεσότητα των μηνυμάτων προς τον αναγνώστη, μέσα από δυνατές ποιητικές εικόνες. Τα ποιήματά μου καλύπτουν ποικιλία θεμάτων που θεωρώ πως μπορούν σε κάποιο βαθμό να εκφράσουν τον καθένα μας, τόσο όσον αφορά στις σκέψεις όσο και στα συναισθήματα. Επιπρόσθετα, στην ποιητική μου συλλογή ο αυθαίρετος συνδυασμός μοντέρνας και παραδοσιακής ποίησης προσθέτει μια ιδιαιτερότητα που δεν τη συναντάς συχνά, κατά την ταπεινή μου άποψη, σε ποιητικές συλλογές.
Επιλέξετε δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από καθένα από τα βιβλία σας, που να εκφράζουν αυτό που θέλετε να μεταδώσετε στους αναγνώστες, ώστε να μπορέσουν να τα καταλάβουν πιο εύκολα.
Απάντηση
Όσον αφορά στο βιβλίο «Δεκατέσσερις ημέρες στην Αρχαία Ελλάδα το πρώτο χαρακτηριστικό απόσπασμα είναι από το πρώτο κεφάλαιο «Μέρα πρώτη: το πρωινό του ταξιδιού».
…Το πόσο πολύ περίμενα αυτό το ταξίδι δεν περιγράφεται! Απ’ τη μέρα που έκλεισαν τα σχολεία για τις καλοκαιρινές διακοπές κατάστρωνα δεκάδες σχέδια μες το μυαλό μου. Ο Λεωνίδας στην Ακρόπολη, στον Μαραθώνα, στις Θερμοπύλες, στην αρχαία Ολυμπία... Ο Λεωνίδας εξερευνά κάθε μέρος της Ελλάδας, απ’ άκρη σ’ άκρη. Σαν αρχαίος ιστορικός, στρατηγός, πολιτικός, φιλόσοφος, γλύπτης, ποιητής και ό,τι άλλο βάζει ο νους σου.
Έχω κι ένα τυχερό όνομα ξέρετε… Η καλύτερή μου στιγμή στο μάθημα του κύριου Δρακοντίδη, του συμπαθέστατου δασκάλου μας, στο μάθημα των Μαθηματικών, δεν ήταν άλλη απ’ το πρωινό μετά την προσευχή που άκουγα το… «Λεωνίδας Λεωνίδου», καθώς διάβαζε τον κατάλογο με τη βραχνή φωνή του. Ένα περήφανο «παρών» τράνταζε την τάξη. Γιατί όλες τις άλλες φορές που άκουγα τ’ όνομά μου στο μάθημά του ένας κρύος ιδρώτας έλουζε το κορμί μου.
«Λεωνίδα! Πες μας τον Μέγιστο Κοινό Διαιρέτη του 32 και του 48».
Κι εγώ προσπαθούσα να καταλάβω γιατί δε μας ρωτά για ένα πράγμα αλλά ταυτόχρονα για τρία;
Μα ευτυχώς που ήτανε και η κυρία Ιφιγένεια. Να μας μιλά για τον Παρθενώνα, τους Περσικούς Πολέμους, τον Σωκράτη, τους Κούρους και τις Κόρες. Κι εγώ, σαν αρχινούσε το μάθημά της να κρέμομαι απ’ τα χείλη της.
Ξέχασα να σας πω για τον Περικλή. Αυτό κι αν ήταν σπουδαίο όνομα και ίσως να τον ζήλευα λιγάκι. «Φιλαράκια σαν τον Δάμωνα και τον Φιντία», όπως μας έλεγε η κυρία Ιφιγένεια. Πλάκες που σπάζαμε μαζί τα διαλείμματα! Αυτός με καταλάβαινε καλύτερα απ’ όλους. Είχαμε βλέπετε τα ίδια ενδιαφέροντα…
Το δεύτερο χαρακτηριστικό απόσπασμα είναι από το κεφάλαιο «Μέρα έκτη: ο μεγάλος εχθρός και η πρώτη μάχη».
…Αμέσως το βλέμμα μας γύρισε προς τα πίσω. Πώς μας είχε διαφύγει. Εμείς κοιτάζαμε τόση ώρα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Εκεί κάτω που αντικρίσαμε, στον στρατό των Ελλήνων, θα βρίσκεται ο Μιλτιάδης. Πήρα θάρρος και λέω στον γέροντα με αποφασιστικότητα:
«Μείνε μαζί μας. Θα δούμε τη μάχη απ’ εδώ. Θα νικήσουμε, είμαι σίγουρος».
«Στο στόμα σου και στων θεών τ’ αυτιά παιδί μου».
«Βλέπεις Περικλή, ο Μιλτιάδης παράταξε τον στρατό σε κατηφορικό έδαφος. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση απ’ τον περσικό. Δες τα πλάγια. Είναι πιο ενισχυμένα ενώ στο κέντρο έχει λιγότερο στρατό».
Σε λίγο δόθηκε το σύνθημα για την επίθεση. Ο στρατός των Ελλήνων ήταν πολύ μικρότερος. Δεν είχε ιππικό, ούτε τοξοβόλους. Οι μάχη ήτανε σκληρή. Παρακολουθούσαμε περήφανοι γι’ αρκετές ώρες. Οι Έλληνες όρμησαν πρώτοι και πολεμούσαν σώμα με σώμα τον εχθρό. Ήταν καλύτεροι. Γρήγορα τ’ άκρα άρχισαν να νικούν και να περικυκλώνουν τους αντιπάλους που κινήθηκαν προς το κέντρο. Αυτό έκανε τον περσικό στρατό να υποχωρήσει προς τα πλοία. Τι μεγάλη επιτυχία! Το σχέδιο του Μιλτιάδη ήταν μεγαλοφυές. Οι Έλληνες σταμάτησαν την εκστρατεία των Περσών. Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη.
«Είδες γέροντα νικήσαμε!»
«Οι θεοί ήταν μαζί μας!»
«Δεν ξέρω για τους θεούς αλλά το σίγουρο ήταν ότι οι Έλληνες έδωσαν μια γενναία μάχη και νίκησαν, αφού υπερασπίστηκαν την πατρίδα τους».
Το μήνυμα «νενικήκαμεν» θα ‘φτανε στην Αθήνα. Θυμάμαι που ‘χα διαβάσει για τον Φειδιππίδη που ‘τρεξε την απόσταση Μαραθώνα-Αθήνας για να το μεταφέρει. Προς τιμή του σήμερα διεξάγεται τ’ αγώνισμα του μαραθωνίου δρόμου.
Ο γέροντας κατά τ’ απόγευμα εξαφανίστηκε μες τους θάμνους τόσο ξαφνικά όσο ξαφνική ήτανε και η πρωινή του εμφάνιση. Το βράδυ πέφτοντας για ύπνο ήμασταν πολύ ενθουσιασμένοι. Ζήσαμε τη μάχη του Μαραθώνα. Ποιος θα το πίστευε… Πού να δεις πόσα έχω να πω στον πατέρα, στη μητέρα, στη γιαγιά, στην Αρίστη, στην κυρία Ιφιγένεια…
Όσον αφορά στο περιεχόμενο της ποιητικής συλλογής επιτρέψτε μου να παραθέσω ένα μικρό απόσπασμα από την κάθε ενότητα για να αντιληφθούν καλύτερα οι αναγνώστες τις θεματικές μου.
… Πέρασες απ’ τις στοές τις αθάνατες,
πέρασες απ’ τις μυστήριες σελίδες της σιωπής.
Τύχη θα ‘χεις αν είδες το άπλετο φως στην άκρη της σήραγγας,
αν ήπιες απ’ το πηγάδι που στέρεψε,
αν άκουσες το κελάηδημα των πουλιών που φύγανε,
αν βρήκες κι εσύ ένα πέταλο απ’ τ’ ανθισμένο λουλούδι,
αν φύλαξες έστω στον κόρφο σου το σημάδι αυτό τ’ ωραίο
στη βρωμιά του θάμνου που βρέθηκες …
(Διαβάτης της Σιωπής, Ενδοσκόπηση)
… Είναι κάτι παιδιά που ‘χουν σχολειό
το σχολειό του πολέμου …
Παίζουν κρυφτό σαν ακούνε τις βόμβες,
παίζουν τρεχτό σαν ακούνε οβίδες,
γράφουν τις λέξεις στο χώμα των ερειπίων
και ποτέ δε λαθεύουν αρρώστια και φτώχεια …
(Παιδιά του Πολέμου, Κοινωνικά)
… Απ’ τ’ αθάνατο σώμα μονάχα η φτέρνα τρωτή.
Το βέλος του Πάρη καρφώθηκε ‘κει
και η Θέτις θρηνεί.
Φύλαξέ την καλά τη δική σου τη φτέρνα
μην τη βρει κάποια μέρα κάνα αδέσποτο βέλος …
(Αχίλλειος Πτέρνα, Μύθων Διδαχές)
…Κι ας περάσαν τα χρόνια…
Ο γέρος αγναντεύει από μακριά το σκλαβωμένο περιβόλι …
η μάνα πηγαινοέρχεται στα οδοφράγματα με τη φωτογραφία …
η γριούλα στον συνοικισμό με τ’ όνειρο…
Ν’ ανάψει το καντήλι στους τάφους των προγόνων…
να πιει καφέ με τη γειτόνισσα στο κατεχόμενο χωριό…
να ξεδιψάσει το γιασεμί που ‘χε φυτέψει πριν απ’ τον διωγμό…
Η δασκάλα των εγκλωβισμένων θυμάται με δάκρυ…
(Τέσσερα Ψηφία Ματωμένα, Προγόνων Γη)
…Κι ο ουρανός μ’ αστέρια γεμίζει το βράδυ
στις ψυχές συννεφιά δε μετράει.
Ένας όμορφος κόσμος γεννιέται
στ’ απαλό τ’ αεράκι του Μάη.
Και στο φως το γαλήνιο
οι καρδιές συναντώνται κι ανθίζουν…
(Μέρα του Μάη, Ερωτικά)
Μιλήστε μας για την υπόθεση του βιβλίου για την Αρχαία Ελλάδα.
Απάντηση
Η ιδέα για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου ήρθε μια μέρα που προετοίμαζα ένα μάθημα Ιστορίας. Σκέφτηκα ως ήρωά μου τον Λεωνίδα. Ένα δεκάχρονο παιδί που «ερωτεύτηκε» την ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας και κατάφερε να ταξιδέψει, με τον δικό του παράξενο και φανταστικό τρόπο, μαζί με τον καλύτερό του φίλο Περικλή, για δεκατέσσερις μέρες πίσω στον χρόνο. Έτσι, με την αφήγησή του σε μορφή ημερολογίου μεταφέρονται μικροί και μεγάλοι αναγνώστες στα Γεωμετρικά, στα Αρχαϊκά, στα Κλασικά και στα Ελληνιστικά Χρόνια.
Είναι ένα ταξίδι που ακολουθεί κυρίως το περιεχόμενο του μαθήματος της Ιστορίας της Δ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, που ένα μέρος του επαναλαμβάνεται στην Α΄ τάξη του Γυμνασίου και στην Α΄ τάξη του Λυκείου, στα δημόσια σχολεία Ελλάδας και Κύπρου. Οι καθημερινές περιπλανήσεις του Λεωνίδα στην Αρχαία Ελλάδα, ακολουθώντας ιστορικές πηγές παρέα με τον καλύτερό του φίλο, τον Περικλή, συνδέονται με τα βιώματα και τις εμπειρίες του πίσω στην Κύπρο, με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να έρθει σε επαφή με απλά η και με ορισμένα σημαντικά θέματα ή προβλήματα της εποχής μας, πάντα με το δικό του πρίσμα και βάσει των δικών του εμπειριών, είτε ως παιδί, έφηβος ή ενήλικας.
Μιλήστε μας για το ποιητικό βιβλίο σας. Τι συμβολίζει για εσάς; Τι θέλατε να μεταδώσετε μέσα από την ποίηση;
Απάντηση
Για να απαντήσω στην ερώτησή σας θα αρχίσω με την επιλογή του τίτλου. Η χρήση της μεταφορικής έννοιας της λέξης πανσπερμία, δεν είναι τυχαία. Αφενός αποτυπώνει την προσπάθειά μου να επικοινωνήσω ένα συνονθύλευμα σκέψεων και συναισθημάτων που προκαλούνται αναπόφευκτα από τα γεγονότα, τη συνύπαρξη και τις εμπειρίες. Αφετέρου εκφράζει την ποικίλη θεματολογία των ποιημάτων μου που είναι ενταγμένα σε πέντε ενότητες: Ενδοσκόπηση, Κοινωνικά, Μύθων Διδαχές, Προγόνων Γη και Ερωτικά.
Μέσα από κάθε ενότητα θέλω να μεταφέρω κάτι ξεχωριστό. Στην ενότητα «Ενδοσκόπηση» προβάλλεται η εσωτερική ανάγκη έκφρασης της φωνής της συνείδησης, η εσωτερική πάλη και η αγωνία, ο προβληματισμός για την πορεία μας και ο επαναπροσδιορισμός της μέσα από αυτοκριτική και νέες επιλογές. Στην ενότητα «Κοινωνικά» εκφράζονται σκέψεις και συναισθήματα για κοινωνικά θέματα, όπως μεταξύ άλλων η αγάπη και η προσφορά στον συνάνθρωπο, η δίνη του πολέμου, η θλίψη από την απώλεια αγαπημένων προσώπων, η φιλία και η αναπόληση των παιδικών μας χρόνων. Στην ενότητα «Μύθων Διδαχές» μεταφέρονται απλά και σημαντικά μηνύματα από αρχαίους ελληνικούς μύθους τα οποία σχετίζονται με τις επιλογές και τις προτεραιότητές μας στην καθημερινή ζωή. Στην ενότητα «Προγόνων Γη» αποτίεται φόρος τιμής στους ήρωες του Ελληνισμού σε Ελλάδα και Κύπρο, αποτυπώνονται πικρές μνήμες από τη βάρβαρη τούρκική εισβολή του 1974 και των συνεπειών της και εκφράζονται οι ανησυχίες και ο αγώνας για επιβίωση του ελληνισμού στη μαρτυρική Κύπρο. Τέλος, στην ενότητα «Ερωτικά» εκφράζονται σκέψεις και συναισθήματα για έρωτες που ζωντάνεψαν ή χάθηκαν στην πορεία της ζωής μας.
Πως κρίνετε την ανάπτυξη της λογοτεχνίας στην Κύπρο και όλη την προσπάθεια που κάνουν οι εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές για την προώθηση της Κυπριακής λογοτεχνίας;
Απάντηση
Η αλήθεια είναι ότι στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται αρκετοί νέοι λογοτέχνες που τα έργα τους πλέον αφορούν πολλά και διαφορετικά λογοτεχνικά είδη. Γίνονται προσπάθειες να γραφτούν έργα που να εκφράζουν τις ανησυχίες και τα ενδιαφέροντα από διάφορα πεδία και εκφάνσεις της ζωής σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία με ποικιλία προσανατολισμών, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, όπου βέβαια αρκετές φορές οι τοπικές ιδιαιτερότητες αφήνουν το αποτύπωμά τους. Οι εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια διότι δίνουν την ευκαιρία σε Κύπριους λογοτέχνες, τόσο στον χώρο της ποίησης όσο και στον χώρο της πεζογραφίας, ειδικά στον τομέα της λογοτεχνίας του φανταστικού, να προβάλουν το έργο τους μέσα από την έκδοση των βιβλίων τους, αλλά και να το επικοινωνήσουν στο αναγνωστικό κοινό μέσω των Φεστιβάλ Όψεις του Φανταστικού.
Την τελευταία χρονική περίοδο όλος ο κόσμος έχει χτυπηθεί από ένα πρωτοφανές ξέσπασμα πανδημίας και ζούμε καταστάσεις που ούτε τις φανταζόμασταν. Η καραντίνα του πληθυσμού σε ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη είναι κάτι το πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία.
Ήταν μια δύσκολη περίοδος για εσάς; Όλα αυτά τα θλιβερά γεγονότα που ζούμε τον τελευταίο χρόνο λειτούργησαν σαν ερέθισμα για να γράφετε;
Απάντηση
Πράγματι ζήσαμε και συνεχίζουμε να ζούμε με την πανδημία και τις συνθήκες της καραντίνας ένα πρωτόγνωρο γεγονός που μας έχει συγκλονίσει, πρωτίστως με τον ανθρώπινο πόνο με την απώλεια τόσων ζωών αλλά και τα προβλήματα που προέκυψαν στον επαγγελματικό χώρο με συνανθρώπους μας που έχουν βγει στην ανεργία ή έχουν στερηθεί εισοδήματα. Επιπτώσεις βέβαια παρατηρούνται σε θέματα κοινωνικής συνοχής αλλά και ψυχολογικής κατάστασης των ανθρώπων, αφού λόγω αυτής της κατάστασης διευρύνονται τα κοινωνικά προβλήματα, ενώ ο εγκλεισμός και οι περιορισμοί επιδρούν αρνητικά στην ψυχοσύνθεσή μας. Σε προσωπικό επίπεδο έχουν αλλάξει ολοκληρωτικά οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής μας, ώστε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Στον επαγγελματικό τομέα, δηλαδή στον χώρο της εκπαίδευσης που υπηρετώ εδώ και αρκετά χρόνια είχαμε και έχουμε να αντιμετωπίσουμε αρκετές προκλήσεις και δυσκολίες. Αυτές αφορούν τόσο στην εφαρμογή της εξ αποστάσεως σύγχρονης ή ασύγχρονης εκπαίδευσης όσο και στην τήρηση των πρωτοκόλλων υγείας στα σχολεία με τη δια ζώσης εκπαίδευση.
Η λογοτεχνία διαχρονικά μπορεί να δώσει ελπίδα στους ανθρώπους και να εκφράσει τα προβλήματά τους. Εξάλλου οι ποιητές και οι συγγραφείς αναλαμβάνουν αυτόν τον ρόλο σε πολλά ζητήματα ή προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία κατά καιρούς και είναι πάντα στην υπηρεσία των ανθρώπων γιατί μιλούν με ειλικρίνεια στις ψυχές και στις καρδιές τους. Προσωπικά, αυτές οι δυσκολίες με τα θλιβερά γεγονότα αλλά και η ελπίδα για το αύριο αποτέλεσαν έμπνευση για τη συγγραφή ορισμένων ποιημάτων και διηγημάτων με θέμα την πανδημία.
Σε ευχαριστούμε για τον χρόνο σας. Κάτι τελευταίο που θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες μας;
Απάντηση
Εγώ σας ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να απευθυνθώ στο αναγνωστικό κοινό. Θεωρώ πως αξίζει τον κόπο να διαβάζουμε βιβλία, ειδικά για το παρελθόν μας για να μαθαίνουμε και να χτίζουμε πιο σωστά το μέλλον μας. Επίσης, μέσα από την ποίηση βιώνουμε συναισθήματα και προσλαμβάνουμε εικόνες και μηνύματα που μας βοηθούν να προβληματιστούμε, να επαναπροσδιορίσουμε τη ζωή, τις απόψεις και τις επιλογές μας. Συνάμα, θέλω να μοιραστώ μαζί τους ένα μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας. Πιστεύω πως παρόλες τις δυσκολίες πρέπει πάντα να στεκόμαστε σε αυτά που έχουμε κερδίσει, έστω κι αν έχουμε χάσει αρκετά στην πορεία. Στις απλές καθημερινές στιγμές που μας προσφέρει η ζωή με τα αγαπημένα μας πρόσωπα και σε αυτά που μας έχουν κάνει πιο έμπειρους και πιο δυνατούς. Θα περάσει όλο αυτό που βιώνει στις μέρες μας η ανθρωπότητα και πρέπει στο τέλος να μας βρει όλους αγαπημένους και ενωμένους, με χαμόγελο να κάνουμε όνειρα για ένα όμορφο αύριο.
Τελειώνω με ένα μικρό απόσπασμα από ένα σχετικό ποιήμά μου που θα συμπεριλάβω στην επόμενή μου ποιητική συλλογή:
…Κι ας γίνανε τα σπίτια φυλακές και καταφύγια…
Μα δε φυλακίστηκε ο αέρας που αναπνέεις.
Δεν ανέβαλε ποτέ τη στέψη του ο Ήλιος.
Βγες στο μπαλκόνι να τον χειροκροτήσεις.
Και η Σελήνη… πάντα πιστή στο ραντεβού της.
Φρόντισε να ‘σαι κι εσύ παρόν…
ΜΕ ΤΟΝ Ελευθέριο Πλουτάρχου
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Συμπαντικές Διαδρομές
Αγαπητέ κύριε Πλουτάρχου, καλημέρα. Πρόσφατα κυκλοφόρησαν από τις Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές τα δύο πρώτα σας βιβλία, με τίτλους «Δεκατέσσερις ημέρες στην Αρχαία Ελλάδα» και «Των στίχων πανσπερμία». Κάθε χρόνο κυκλοφορούν άπειρα καινούργια βιβλία. Τι πιστεύετε ότι μπορεί να προσθέσουν τα δικά σας βιβλία; Για ποιο λόγο κάποιος να τα επιλέξει για να τα διαβάσει;
Απάντηση
Καλή σας μέρα. Με την ευκαιρία αυτής της συνέντευξης θα ήθελα να ευχαριστήσω τις εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές κι εσάς προσωπικά για τη συνεργασία μας καθώς επίσης για το ενδιαφέρον αλλά και την έμπρακτη στήριξή σας στους Κύπριους συγγραφείς. Πράγματι, κάθε χρόνο κυκλοφορούν πολλά βιβλία, έστω και αν ορισμένα μπορεί να φαίνεται πως έχουν την ίδια θεματική, όλα έχουν να προσφέρουν κάτι ιδιαίτερο και ξεχωριστό στο αναγνωστικό κοινό.
Το βιβλίο μου «Δεκατέσσερις ημέρες στην Αρχαία Ελλάδα», κατά την άποψή μου, ξεχωρίζει λόγω της ιδιομορφίας του. Συνδυάζει με μοναδικό τρόπο ένα λογοτεχνικό κείμενο και ένα κείμενο Ιστορίας. Επιπρόσθετα, λόγω του θέματος και του τρόπου γραφής του, μπορεί να διαβαστεί από ευρύ αναγνωστικό κοινό αλλά ταυτόχρονα στοχεύει και σε συγκεκριμένες ομάδες. Για να γίνω πιο σαφής, το βιβλίο αφηγείται ένα φανταστικό ταξίδι στην Ελλάδα στα Αρχαία Χρόνια. Επομένως απευθύνεται πρωτίστως σε παιδιά και εφήβους που διδάσκονται αυτή την ιστορική περίοδο στο σχολείο και σε εκπαιδευτικούς δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης που διδάσκουν το μάθημα της Ιστορίας. Για τον σκοπό αυτό προτείνεται και συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό για το βιβλίο σε μια σελίδα στο ιστολόγιό μου (https://elploutarchou.blogspot.com/p/blog-page_75.html) που μπορεί να προσαρμοστεί ανάλογα με την ηλικία των παιδιών και να αξιοποιηθεί για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Μέσα από τους διαλόγους των ηρώων και το λογοτεχνικό ύφος της αφήγησης του πρωταγωνιστή, ζωντανεύει η ιστορία της αρχαίας Ελλάδας με τρόπο ιδιαίτερο, άμεσο και παραστατικό, ώστε το βιβλίο να προσφέρει εκείνο που λείπει από τα σχολικά εγχειρίδια που πολλές φορές, βάσει και της πολύχρονης εμπειρία μου ως εκπαιδευτικός, τα παιδιά τα προσεγγίζουν με μειωμένο ενδιαφέρον, τα χαρακτηρίζουν δυσνόητα και μονότονα, γιατί απλώς παραθέτουν σειρά από γεγονότα και έννοιες. Το βιβλίο μου όμως μπορεί να διαβαστεί άνετα και από ενήλικες ανεξαρτήτου ηλικίας που θέλουν να γνωρίσουν ή να θυμηθούν την ιστορία της Ελλάδας στα Αρχαία Χρόνια με έναν ξεχωριστό και πρωτότυπο τρόπο.
Η ποιητική συλλογή μου «Των στίχων πανσπερμία» θεωρώ πως αξίζει τον κόπο να διαβαστεί διότι περιλαμβάνει σαράντα ποιήματα που διακρίνονται κυρίως για τον απλό, λιτό και χωρίς επιτήδευση στίχο, καθώς και την αμεσότητα των μηνυμάτων προς τον αναγνώστη, μέσα από δυνατές ποιητικές εικόνες. Τα ποιήματά μου καλύπτουν ποικιλία θεμάτων που θεωρώ πως μπορούν σε κάποιο βαθμό να εκφράσουν τον καθένα μας, τόσο όσον αφορά στις σκέψεις όσο και στα συναισθήματα. Επιπρόσθετα, στην ποιητική μου συλλογή ο αυθαίρετος συνδυασμός μοντέρνας και παραδοσιακής ποίησης προσθέτει μια ιδιαιτερότητα που δεν τη συναντάς συχνά, κατά την ταπεινή μου άποψη, σε ποιητικές συλλογές.
Επιλέξετε δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από καθένα από τα βιβλία σας, που να εκφράζουν αυτό που θέλετε να μεταδώσετε στους αναγνώστες, ώστε να μπορέσουν να τα καταλάβουν πιο εύκολα.
Απάντηση
Όσον αφορά στο βιβλίο «Δεκατέσσερις ημέρες στην Αρχαία Ελλάδα το πρώτο χαρακτηριστικό απόσπασμα είναι από το πρώτο κεφάλαιο «Μέρα πρώτη: το πρωινό του ταξιδιού».
…Το πόσο πολύ περίμενα αυτό το ταξίδι δεν περιγράφεται! Απ’ τη μέρα που έκλεισαν τα σχολεία για τις καλοκαιρινές διακοπές κατάστρωνα δεκάδες σχέδια μες το μυαλό μου. Ο Λεωνίδας στην Ακρόπολη, στον Μαραθώνα, στις Θερμοπύλες, στην αρχαία Ολυμπία... Ο Λεωνίδας εξερευνά κάθε μέρος της Ελλάδας, απ’ άκρη σ’ άκρη. Σαν αρχαίος ιστορικός, στρατηγός, πολιτικός, φιλόσοφος, γλύπτης, ποιητής και ό,τι άλλο βάζει ο νους σου.
Έχω κι ένα τυχερό όνομα ξέρετε… Η καλύτερή μου στιγμή στο μάθημα του κύριου Δρακοντίδη, του συμπαθέστατου δασκάλου μας, στο μάθημα των Μαθηματικών, δεν ήταν άλλη απ’ το πρωινό μετά την προσευχή που άκουγα το… «Λεωνίδας Λεωνίδου», καθώς διάβαζε τον κατάλογο με τη βραχνή φωνή του. Ένα περήφανο «παρών» τράνταζε την τάξη. Γιατί όλες τις άλλες φορές που άκουγα τ’ όνομά μου στο μάθημά του ένας κρύος ιδρώτας έλουζε το κορμί μου.
«Λεωνίδα! Πες μας τον Μέγιστο Κοινό Διαιρέτη του 32 και του 48».
Κι εγώ προσπαθούσα να καταλάβω γιατί δε μας ρωτά για ένα πράγμα αλλά ταυτόχρονα για τρία;
Μα ευτυχώς που ήτανε και η κυρία Ιφιγένεια. Να μας μιλά για τον Παρθενώνα, τους Περσικούς Πολέμους, τον Σωκράτη, τους Κούρους και τις Κόρες. Κι εγώ, σαν αρχινούσε το μάθημά της να κρέμομαι απ’ τα χείλη της.
Ξέχασα να σας πω για τον Περικλή. Αυτό κι αν ήταν σπουδαίο όνομα και ίσως να τον ζήλευα λιγάκι. «Φιλαράκια σαν τον Δάμωνα και τον Φιντία», όπως μας έλεγε η κυρία Ιφιγένεια. Πλάκες που σπάζαμε μαζί τα διαλείμματα! Αυτός με καταλάβαινε καλύτερα απ’ όλους. Είχαμε βλέπετε τα ίδια ενδιαφέροντα…
Το δεύτερο χαρακτηριστικό απόσπασμα είναι από το κεφάλαιο «Μέρα έκτη: ο μεγάλος εχθρός και η πρώτη μάχη».
…Αμέσως το βλέμμα μας γύρισε προς τα πίσω. Πώς μας είχε διαφύγει. Εμείς κοιτάζαμε τόση ώρα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Εκεί κάτω που αντικρίσαμε, στον στρατό των Ελλήνων, θα βρίσκεται ο Μιλτιάδης. Πήρα θάρρος και λέω στον γέροντα με αποφασιστικότητα:
«Μείνε μαζί μας. Θα δούμε τη μάχη απ’ εδώ. Θα νικήσουμε, είμαι σίγουρος».
«Στο στόμα σου και στων θεών τ’ αυτιά παιδί μου».
«Βλέπεις Περικλή, ο Μιλτιάδης παράταξε τον στρατό σε κατηφορικό έδαφος. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση απ’ τον περσικό. Δες τα πλάγια. Είναι πιο ενισχυμένα ενώ στο κέντρο έχει λιγότερο στρατό».
Σε λίγο δόθηκε το σύνθημα για την επίθεση. Ο στρατός των Ελλήνων ήταν πολύ μικρότερος. Δεν είχε ιππικό, ούτε τοξοβόλους. Οι μάχη ήτανε σκληρή. Παρακολουθούσαμε περήφανοι γι’ αρκετές ώρες. Οι Έλληνες όρμησαν πρώτοι και πολεμούσαν σώμα με σώμα τον εχθρό. Ήταν καλύτεροι. Γρήγορα τ’ άκρα άρχισαν να νικούν και να περικυκλώνουν τους αντιπάλους που κινήθηκαν προς το κέντρο. Αυτό έκανε τον περσικό στρατό να υποχωρήσει προς τα πλοία. Τι μεγάλη επιτυχία! Το σχέδιο του Μιλτιάδη ήταν μεγαλοφυές. Οι Έλληνες σταμάτησαν την εκστρατεία των Περσών. Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη.
«Είδες γέροντα νικήσαμε!»
«Οι θεοί ήταν μαζί μας!»
«Δεν ξέρω για τους θεούς αλλά το σίγουρο ήταν ότι οι Έλληνες έδωσαν μια γενναία μάχη και νίκησαν, αφού υπερασπίστηκαν την πατρίδα τους».
Το μήνυμα «νενικήκαμεν» θα ‘φτανε στην Αθήνα. Θυμάμαι που ‘χα διαβάσει για τον Φειδιππίδη που ‘τρεξε την απόσταση Μαραθώνα-Αθήνας για να το μεταφέρει. Προς τιμή του σήμερα διεξάγεται τ’ αγώνισμα του μαραθωνίου δρόμου.
Ο γέροντας κατά τ’ απόγευμα εξαφανίστηκε μες τους θάμνους τόσο ξαφνικά όσο ξαφνική ήτανε και η πρωινή του εμφάνιση. Το βράδυ πέφτοντας για ύπνο ήμασταν πολύ ενθουσιασμένοι. Ζήσαμε τη μάχη του Μαραθώνα. Ποιος θα το πίστευε… Πού να δεις πόσα έχω να πω στον πατέρα, στη μητέρα, στη γιαγιά, στην Αρίστη, στην κυρία Ιφιγένεια…
Όσον αφορά στο περιεχόμενο της ποιητικής συλλογής επιτρέψτε μου να παραθέσω ένα μικρό απόσπασμα από την κάθε ενότητα για να αντιληφθούν καλύτερα οι αναγνώστες τις θεματικές μου.
… Πέρασες απ’ τις στοές τις αθάνατες,
πέρασες απ’ τις μυστήριες σελίδες της σιωπής.
Τύχη θα ‘χεις αν είδες το άπλετο φως στην άκρη της σήραγγας,
αν ήπιες απ’ το πηγάδι που στέρεψε,
αν άκουσες το κελάηδημα των πουλιών που φύγανε,
αν βρήκες κι εσύ ένα πέταλο απ’ τ’ ανθισμένο λουλούδι,
αν φύλαξες έστω στον κόρφο σου το σημάδι αυτό τ’ ωραίο
στη βρωμιά του θάμνου που βρέθηκες …
(Διαβάτης της Σιωπής, Ενδοσκόπηση)
… Είναι κάτι παιδιά που ‘χουν σχολειό
το σχολειό του πολέμου …
Παίζουν κρυφτό σαν ακούνε τις βόμβες,
παίζουν τρεχτό σαν ακούνε οβίδες,
γράφουν τις λέξεις στο χώμα των ερειπίων
και ποτέ δε λαθεύουν αρρώστια και φτώχεια …
(Παιδιά του Πολέμου, Κοινωνικά)
… Απ’ τ’ αθάνατο σώμα μονάχα η φτέρνα τρωτή.
Το βέλος του Πάρη καρφώθηκε ‘κει
και η Θέτις θρηνεί.
Φύλαξέ την καλά τη δική σου τη φτέρνα
μην τη βρει κάποια μέρα κάνα αδέσποτο βέλος …
(Αχίλλειος Πτέρνα, Μύθων Διδαχές)
…Κι ας περάσαν τα χρόνια…
Ο γέρος αγναντεύει από μακριά το σκλαβωμένο περιβόλι …
η μάνα πηγαινοέρχεται στα οδοφράγματα με τη φωτογραφία …
η γριούλα στον συνοικισμό με τ’ όνειρο…
Ν’ ανάψει το καντήλι στους τάφους των προγόνων…
να πιει καφέ με τη γειτόνισσα στο κατεχόμενο χωριό…
να ξεδιψάσει το γιασεμί που ‘χε φυτέψει πριν απ’ τον διωγμό…
Η δασκάλα των εγκλωβισμένων θυμάται με δάκρυ…
(Τέσσερα Ψηφία Ματωμένα, Προγόνων Γη)
…Κι ο ουρανός μ’ αστέρια γεμίζει το βράδυ
στις ψυχές συννεφιά δε μετράει.
Ένας όμορφος κόσμος γεννιέται
στ’ απαλό τ’ αεράκι του Μάη.
Και στο φως το γαλήνιο
οι καρδιές συναντώνται κι ανθίζουν…
(Μέρα του Μάη, Ερωτικά)
Μιλήστε μας για την υπόθεση του βιβλίου για την Αρχαία Ελλάδα.
Απάντηση
Η ιδέα για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου ήρθε μια μέρα που προετοίμαζα ένα μάθημα Ιστορίας. Σκέφτηκα ως ήρωά μου τον Λεωνίδα. Ένα δεκάχρονο παιδί που «ερωτεύτηκε» την ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας και κατάφερε να ταξιδέψει, με τον δικό του παράξενο και φανταστικό τρόπο, μαζί με τον καλύτερό του φίλο Περικλή, για δεκατέσσερις μέρες πίσω στον χρόνο. Έτσι, με την αφήγησή του σε μορφή ημερολογίου μεταφέρονται μικροί και μεγάλοι αναγνώστες στα Γεωμετρικά, στα Αρχαϊκά, στα Κλασικά και στα Ελληνιστικά Χρόνια.
Είναι ένα ταξίδι που ακολουθεί κυρίως το περιεχόμενο του μαθήματος της Ιστορίας της Δ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, που ένα μέρος του επαναλαμβάνεται στην Α΄ τάξη του Γυμνασίου και στην Α΄ τάξη του Λυκείου, στα δημόσια σχολεία Ελλάδας και Κύπρου. Οι καθημερινές περιπλανήσεις του Λεωνίδα στην Αρχαία Ελλάδα, ακολουθώντας ιστορικές πηγές παρέα με τον καλύτερό του φίλο, τον Περικλή, συνδέονται με τα βιώματα και τις εμπειρίες του πίσω στην Κύπρο, με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να έρθει σε επαφή με απλά η και με ορισμένα σημαντικά θέματα ή προβλήματα της εποχής μας, πάντα με το δικό του πρίσμα και βάσει των δικών του εμπειριών, είτε ως παιδί, έφηβος ή ενήλικας.
Μιλήστε μας για το ποιητικό βιβλίο σας. Τι συμβολίζει για εσάς; Τι θέλατε να μεταδώσετε μέσα από την ποίηση;
Απάντηση
Για να απαντήσω στην ερώτησή σας θα αρχίσω με την επιλογή του τίτλου. Η χρήση της μεταφορικής έννοιας της λέξης πανσπερμία, δεν είναι τυχαία. Αφενός αποτυπώνει την προσπάθειά μου να επικοινωνήσω ένα συνονθύλευμα σκέψεων και συναισθημάτων που προκαλούνται αναπόφευκτα από τα γεγονότα, τη συνύπαρξη και τις εμπειρίες. Αφετέρου εκφράζει την ποικίλη θεματολογία των ποιημάτων μου που είναι ενταγμένα σε πέντε ενότητες: Ενδοσκόπηση, Κοινωνικά, Μύθων Διδαχές, Προγόνων Γη και Ερωτικά.
Μέσα από κάθε ενότητα θέλω να μεταφέρω κάτι ξεχωριστό. Στην ενότητα «Ενδοσκόπηση» προβάλλεται η εσωτερική ανάγκη έκφρασης της φωνής της συνείδησης, η εσωτερική πάλη και η αγωνία, ο προβληματισμός για την πορεία μας και ο επαναπροσδιορισμός της μέσα από αυτοκριτική και νέες επιλογές. Στην ενότητα «Κοινωνικά» εκφράζονται σκέψεις και συναισθήματα για κοινωνικά θέματα, όπως μεταξύ άλλων η αγάπη και η προσφορά στον συνάνθρωπο, η δίνη του πολέμου, η θλίψη από την απώλεια αγαπημένων προσώπων, η φιλία και η αναπόληση των παιδικών μας χρόνων. Στην ενότητα «Μύθων Διδαχές» μεταφέρονται απλά και σημαντικά μηνύματα από αρχαίους ελληνικούς μύθους τα οποία σχετίζονται με τις επιλογές και τις προτεραιότητές μας στην καθημερινή ζωή. Στην ενότητα «Προγόνων Γη» αποτίεται φόρος τιμής στους ήρωες του Ελληνισμού σε Ελλάδα και Κύπρο, αποτυπώνονται πικρές μνήμες από τη βάρβαρη τούρκική εισβολή του 1974 και των συνεπειών της και εκφράζονται οι ανησυχίες και ο αγώνας για επιβίωση του ελληνισμού στη μαρτυρική Κύπρο. Τέλος, στην ενότητα «Ερωτικά» εκφράζονται σκέψεις και συναισθήματα για έρωτες που ζωντάνεψαν ή χάθηκαν στην πορεία της ζωής μας.
Πως κρίνετε την ανάπτυξη της λογοτεχνίας στην Κύπρο και όλη την προσπάθεια που κάνουν οι εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές για την προώθηση της Κυπριακής λογοτεχνίας;
Απάντηση
Η αλήθεια είναι ότι στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται αρκετοί νέοι λογοτέχνες που τα έργα τους πλέον αφορούν πολλά και διαφορετικά λογοτεχνικά είδη. Γίνονται προσπάθειες να γραφτούν έργα που να εκφράζουν τις ανησυχίες και τα ενδιαφέροντα από διάφορα πεδία και εκφάνσεις της ζωής σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία με ποικιλία προσανατολισμών, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, όπου βέβαια αρκετές φορές οι τοπικές ιδιαιτερότητες αφήνουν το αποτύπωμά τους. Οι εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια διότι δίνουν την ευκαιρία σε Κύπριους λογοτέχνες, τόσο στον χώρο της ποίησης όσο και στον χώρο της πεζογραφίας, ειδικά στον τομέα της λογοτεχνίας του φανταστικού, να προβάλουν το έργο τους μέσα από την έκδοση των βιβλίων τους, αλλά και να το επικοινωνήσουν στο αναγνωστικό κοινό μέσω των Φεστιβάλ Όψεις του Φανταστικού.
Την τελευταία χρονική περίοδο όλος ο κόσμος έχει χτυπηθεί από ένα πρωτοφανές ξέσπασμα πανδημίας και ζούμε καταστάσεις που ούτε τις φανταζόμασταν. Η καραντίνα του πληθυσμού σε ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη είναι κάτι το πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία.
Ήταν μια δύσκολη περίοδος για εσάς; Όλα αυτά τα θλιβερά γεγονότα που ζούμε τον τελευταίο χρόνο λειτούργησαν σαν ερέθισμα για να γράφετε;
Απάντηση
Πράγματι ζήσαμε και συνεχίζουμε να ζούμε με την πανδημία και τις συνθήκες της καραντίνας ένα πρωτόγνωρο γεγονός που μας έχει συγκλονίσει, πρωτίστως με τον ανθρώπινο πόνο με την απώλεια τόσων ζωών αλλά και τα προβλήματα που προέκυψαν στον επαγγελματικό χώρο με συνανθρώπους μας που έχουν βγει στην ανεργία ή έχουν στερηθεί εισοδήματα. Επιπτώσεις βέβαια παρατηρούνται σε θέματα κοινωνικής συνοχής αλλά και ψυχολογικής κατάστασης των ανθρώπων, αφού λόγω αυτής της κατάστασης διευρύνονται τα κοινωνικά προβλήματα, ενώ ο εγκλεισμός και οι περιορισμοί επιδρούν αρνητικά στην ψυχοσύνθεσή μας. Σε προσωπικό επίπεδο έχουν αλλάξει ολοκληρωτικά οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής μας, ώστε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Στον επαγγελματικό τομέα, δηλαδή στον χώρο της εκπαίδευσης που υπηρετώ εδώ και αρκετά χρόνια είχαμε και έχουμε να αντιμετωπίσουμε αρκετές προκλήσεις και δυσκολίες. Αυτές αφορούν τόσο στην εφαρμογή της εξ αποστάσεως σύγχρονης ή ασύγχρονης εκπαίδευσης όσο και στην τήρηση των πρωτοκόλλων υγείας στα σχολεία με τη δια ζώσης εκπαίδευση.
Η λογοτεχνία διαχρονικά μπορεί να δώσει ελπίδα στους ανθρώπους και να εκφράσει τα προβλήματά τους. Εξάλλου οι ποιητές και οι συγγραφείς αναλαμβάνουν αυτόν τον ρόλο σε πολλά ζητήματα ή προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία κατά καιρούς και είναι πάντα στην υπηρεσία των ανθρώπων γιατί μιλούν με ειλικρίνεια στις ψυχές και στις καρδιές τους. Προσωπικά, αυτές οι δυσκολίες με τα θλιβερά γεγονότα αλλά και η ελπίδα για το αύριο αποτέλεσαν έμπνευση για τη συγγραφή ορισμένων ποιημάτων και διηγημάτων με θέμα την πανδημία.
Σε ευχαριστούμε για τον χρόνο σας. Κάτι τελευταίο που θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες μας;
Απάντηση
Εγώ σας ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να απευθυνθώ στο αναγνωστικό κοινό. Θεωρώ πως αξίζει τον κόπο να διαβάζουμε βιβλία, ειδικά για το παρελθόν μας για να μαθαίνουμε και να χτίζουμε πιο σωστά το μέλλον μας. Επίσης, μέσα από την ποίηση βιώνουμε συναισθήματα και προσλαμβάνουμε εικόνες και μηνύματα που μας βοηθούν να προβληματιστούμε, να επαναπροσδιορίσουμε τη ζωή, τις απόψεις και τις επιλογές μας. Συνάμα, θέλω να μοιραστώ μαζί τους ένα μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας. Πιστεύω πως παρόλες τις δυσκολίες πρέπει πάντα να στεκόμαστε σε αυτά που έχουμε κερδίσει, έστω κι αν έχουμε χάσει αρκετά στην πορεία. Στις απλές καθημερινές στιγμές που μας προσφέρει η ζωή με τα αγαπημένα μας πρόσωπα και σε αυτά που μας έχουν κάνει πιο έμπειρους και πιο δυνατούς. Θα περάσει όλο αυτό που βιώνει στις μέρες μας η ανθρωπότητα και πρέπει στο τέλος να μας βρει όλους αγαπημένους και ενωμένους, με χαμόγελο να κάνουμε όνειρα για ένα όμορφο αύριο.
Τελειώνω με ένα μικρό απόσπασμα από ένα σχετικό ποιήμά μου που θα συμπεριλάβω στην επόμενή μου ποιητική συλλογή:
…Κι ας γίνανε τα σπίτια φυλακές και καταφύγια…
Μα δε φυλακίστηκε ο αέρας που αναπνέεις.
Δεν ανέβαλε ποτέ τη στέψη του ο Ήλιος.
Βγες στο μπαλκόνι να τον χειροκροτήσεις.
Και η Σελήνη… πάντα πιστή στο ραντεβού της.
Φρόντισε να ‘σαι κι εσύ παρόν…
